Κοινωνικό Κεφάλαιο και Κοινωνία Πολιτών στην Οικονομική Έρευνα και Πολιτική: Μια Κριτική Επισκόπηση Ασημίνα Χριστοφόρου (διδάσκουσα στο Ο.Π.Α.) Τρίτη, 12 Ιανουαρίου 2021 στις 8 μ.μ. UTC+02
Κοινωνικό Κεφάλαιο και Κοινωνία Πολιτών στην Οικονομική Έρευνα και Πολιτική: Μια Κριτική Επισκόπηση
Από τα τέλη του 20ου αιώνα, στον ακαδημαϊκό και δημόσιο διάλογο αναζωπυρώνεται το ενδιαφέρον για τις έννοιες του κοινωνικού κεφαλαίου και της κοινωνίας των πολιτών. Υπερεθνικοί οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και εθνικές κυβερνήσεις, ασκούσαν πολιτικές και χρηματοδοτούσαν αναπτυξιακά προγράμματα που βασίζονταν στη δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου και την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών για την επίτευξη των προγραμματικών στόχων μέσω της καλλιέργειας της συνεργασίας και της εμπιστοσύνης, της διαμόρφωσης συλλογικών κανόνων και στόχων, και της ενδυνάμωσης των μελών της κοινότητας. Ωστόσο, ο ρόλος του κοινωνικού κεφαλαίου και της κοινωνίας των πολιτών περιορίστηκε σε ένα μέσο για την εξυπηρέτηση των στόχων ιδιωτικού κέρδους, συσσώρευσης κεφαλαίου και ανταγωνισμού της αγοράς, αναπαράγοντας κοινωνικές ανισότητες, δομές εξουσίας και αντιδημοκρατικά κράτη. Αγνοήθηκε η δράση ομάδων που εξυπηρετούν ειδικά συμφέροντα, όπως οικονομικές και πολιτικές ελίτ, τα δίκτυα πελατειακών σχέσεων, οι ρατσιστικές και εγκληματικές οργανώσεις. Επιπλέον, οι συζητήσεις στην οικονομική έρευνα και πολιτική συνήθως περιστρέφονται γύρω από τον δυϊσμό της αγοράς-κράτους, δίνοντας λιγότερη σημασία στο ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, τους δεσμούς συνεργασίας και εμπιστοσύνης που διαμορφώνουν μεταξύ τους, τη σχέση τους με την αγορά και το κράτος, και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν σημαντικά την οικονομία και την κοινωνική ευημερία. Στο πλαίσιο την παρουσίασης αυτής, θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε το κενό αυτό διερευνώντας τους τρόπους με τους οποίους το κοινωνικό κεφάλαιο και η κοινωνία των πολιτών μπορούν να αναπτύξουν τις κοινωνικές αξίες, τις συλλογικές δράσεις και τους θεσμούς που προωθούν τη κοινωνική ευημερία. Υποστηρίζουμε ότι ο κοινωνικός μετασχηματισμός και η ευημερία απαιτούν σχέσεις συνέργειας μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων και με το κράτος, καθώς καιγενικευμένους κανόνες και δίκτυα αμοιβαιότητας, συνεργασίας και εμπιστοσύνης. Συνδέουμε το κοινωνικό κεφάλαιο με τη βιβλιογραφία για τη δημιουργία κοινών (commons) και τις διαδικασίες κοινοποίησης (commoning), προκειμένου να διερευνήσουμε περαιτέρω τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να οργανωθούν και να κινητοποιηθούν οι συλλογικότητες αυτές για να δημιουργήσουν τις σχέσεις συνέργειας και τις γενικευμένες αξίες και δίκτυα που θα στηρίξουν την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα. Τέλος, τονίζουμε το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η δημοκρατική συμμετοχή και διαβούλευση όλων των ενδιαφερομένων μερών στις οικονομικές αποφάσεις και την άσκηση πολιτικής, αλλά και στη δημιουργία γνώσης στα πλαίσιο της οικονομικής επιστήμης.
