Πολιτική Οικονομία του Χρόνου Εργασίας - Πρόλογος

Μια εισαγωγή στην θεματική της Πολιτικής Οικονομίας του Χρόνου Εργασίας
της πρωτοβουλίας Critique

Μάλιστα, όπως διαβάσαμε στις οικονομικές εφημερίδες προ 10 περίπου ημερών, στόχος του νομοσχεδίου είναι να «διευκολύνει τους εργαζόμενους στην αναζήτηση της ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής».
Σε πλήρη εναρμονισμό με την παραπάνω στοχοθεσία του υπουργείου, η κυβέρνηση χαλαρώνει τους περιορισμούς των επιχειρήσεων/εργοδοτών ως προς τις δυνατότητες υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων τους πέραν του κλασικού ωραρίου.
Στα τέλη του προηγούμενου μήνα παρουσιάστηκε το επερχόμενο νομοσχέδιο της κυβέρνησης σε σχέση με το εργασιακό περιβάλλον, το οποίο, όπως διατείνονται οι συντάκτες του, είναι κοινωνικά και οικονομικά φιλελεύθερο και θα συμβάλλει στην αλλαγή νοοτροπίας, την προσέλκυση επενδύσεων και προφανώς την περίφημη και πολυδιαφημισμένη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:

• καταργείται η πρόσθετη αμοιβή των υπερωριών και πλέον μπορεί να γίνεται αντιστοίχιση με μείωση ωρών (εντός εξαμήνου). Πλέον οι επιχειρήσεις θα μπορούν να απασχολούν κάποιον έως 10 ώρες ημερησίως, χωρίς πρόσθετη αμοιβή!
• αυξάνονται τα όρια των νόμιμων υπερωριών.
• διευρύνεται η δυνατότητα για εργασία τις Κυριακές.

Για εμάς, η παραπάνω νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης ουσιαστικά καταργεί την κατοχυρωμένη 8ωρη εργασία (40ωρες την εβδομάδα) ως ανώτατο όριο ρευστοποιώντας το. Μια κατοχύρωση που για τους εργαζόμενους ήταν τόσο σημαντική ώστε να γίνει ταυτοτικό τους στοιχείο, με την αποτύπωση της πρωτομαγιάς ως παγκόσμιας ημέρας της εργασίας και τη στενή σύνδεσή της με τους πολύνεκρους αγώνες για αυτή την κατοχύρωση (Σικάγο 1886, Θεσσαλονίκη 1936). Αυτή η σύνδεση δεν έγινε καθόλου τυχαία καθώς αν κάποιος εργαζόταν 10, 12, ή ακόμα και 16 ώρες - όπως ήταν το σύνηθες την περίοδο της Βιομηχανικής Επανάστασης - πόσες ώρες μένουν σε έναν εργαζόμενο για να ζήσει; Σε αυτήν την κατάσταση η πάλη για τον περιορισμό της εκμετάλλευσης στην νόμιμη εργασία αποτελούσε ουσιαστικά ζήτημα επιβίωσης για τους εργαζόμενους, με αποτέλεσμα να αποκτήσει σήμερα στη συλλογική μνήμη τη θέση του κατεξοχήν ζητήματος σύγκρουσης του κόσμου της εργασίας με τους εργοδότες της. Χαρακτηριστικός είναι ο πλούτος αναφορών του γνωστού συμπαραστάτη της εργατικής τάξης Καρόλου Μαρξ στο magnum opus του, Το Κεφάλαιο, στους νόμους για το δεκάωρο και το δωδεκάωρο και της διαπάλης γύρω από αυτά.
Στις δύσκολες συνθήκες εκείνες ο ‘περιορισμός των αγορών εργασίας’ που καταπολεμήθηκε αγρίως από τους εργοστασιάρχες της εποχής, έδωσε ανάσες στις στρατιές των εργοστασιακών εργατών. Σήμερα, αυτό το ιστορικό προηγούμενο μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για το πού οδηγούν οι ‘απελευθερώσεις’ που επιδιώκονται στο κυνήγι των επενδύσεων.
Ως Critique, με όλα τα παραπάνω στο νου μας, αποφασίσαμε να ανοίξουμε μια θεματική παρεμβάσεων με θέμα: «Η Πολιτική Οικονομία του Χρόνου Εργασίας». Συνεπώς, για το επόμενο διάστημα θα δημοσιεύουμε μια σειρά από κείμενα της ομάδας τα οποία θα αφορούν το ζήτημα του χρόνου εργασίας στις διάφορες διαστάσεις που αυτό λαμβάνει σήμερα. Από τις σύγχρονες δυνατότητες για ένα μειωμένο ωράριο με απαράλλακτο μισθό, τη σημασία της εργασίας και του χρόνου της στις ζωές μας, μέχρι την υγεία τον εργαζομένων και τη σημασία της πάλης για τον περιορισμό της εργασίας.

---

Η πρωτοβουλία Critique
Νοέμβριος 2020