Who's losing income during the pandemic?

Ποιος χάνει εισόδημα στην πανδημία;

Των Sarah Arnold, Christian Jaccarini

Οι άνδρες εργαζόμενοι στον κλάδο των χρηματοοικονομικών και των ασφαλίσεων είναι οι μόνοι εργαζόμενοι που δεν είδαν τους μισθούς τους να πέφτουν.

Εκατομμύρια εργαζόμενοι ανά τον κόσμο, σε όλους τους τομείς της οικονομίας, βρέθηκαν εν μέσω πανδημίας σε αναστολή σύμβασης εργασίας. Πολλές περισσότερες ήταν αυτές οι οποίες υπέστησαν μειώσεις στις ώρες εργασίας τους ή έχασαν τις θέσεις τους. Όμως η ανάλυση [του New Economics Foundation] φανερώνει μια σημαντική πτυχή της κατάστασης πίσω από τους αριθμούς: αυτή του πώς ο συνδυασμός του φύλου και της κοινωνικής τάξης επηρεάζουν την πιθανότητα κάποιος να έχει χάσει την δουλειά του ή μέρος των απολαβών του κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με τους άνδρες υπαλλήλους [ΣτΜ: white-collar στο αρχικό, όρος που υποδηλώνει τους εργαζομένους σε κατά κανόνα μη χειρωνακτικές, εργασίες γραφείου] να είναι οι λιγότερο επηρεασμένοι. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι άνδρες εργαζόμενοι στο χρηματοοικονομικό τομέα δεν είδαν καμία μείωση στις αποδοχές τους, ενώ  οι γυναίκες σε όλους τους κλάδους αλλά και οι άνδρες εκτός των χρηματοοικονομικών είδαν κάποια μείωση των εισοδημάτων τους κατά μέσο όρο.

Καμία έκπληξη δεν προκαλεί το γεγονός ότι οι εργαζόμενες στους τομείς των ενοικιαζόμενων καταλυμάτων και της εστίασης έχουν περισσότερες πιθανότητες να τεθούν σε αναστολή σύμβασης, να χάσουν την δουλειά τους ή να υποστούν μείωση στις ώρες εργασίας τους, με το 85%  των εργαζομένων σε αυτούς τους κλάδους να έχει επηρεαστεί. Ο κλάδος των υπηρεσιών εστίασης και παροχής καταλυμάτων έπαψε σχεδόν ολοκληρωτικά να λειτουργεί μετά την κυβερνητική επιβολή μέτρων απαγόρευσης. Ένας στους τέσσερις εργαζομένους σε αυτό τον κλάδο υπέστη μείωση στις ώρες εργασίας του, μία στις δέκα έχασε τη δουλειά της ολοκληρωτικά, ενώ το μισό των εργαζομένων τέθηκε σε αναστολή σύμβασης. Άλλοι ιδιαίτερα επηρεασμένοι κλάδοι είναι: οι εργαζόμενοι στην εκπαίδευση, με το 60%  αυτών να έχουν επηρεαστεί και σχεδόν τους μισούς να χάνουν ώρες εργασίας, η μεταποίηση και ο κατασκευαστικός τομέας (το 55% των εργαζομένων έχει επηρεαστεί),  και το χονδρεμπόριο, το λιανεμπόριο και το εμπόριο αυτοκινήτων (το 54% των εργαζομένων έχει επηρεαστεί).

Διάγραμμα Πρώτο: Οι υπάλληλοι στην δημόσια διοίκηση και άμυνα και στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και της ασφάλισης είναι μεταξύ των εργαζομένων οι οποίοι επηρεάστηκαν λιγότερο, όσον αφορά τα οικονομικά τους, από την κρίση.

Ποσοστό των απασχολούμενων Φεβρουαρίου, ανά κλάδο, που ανέφεραν ότι μειώθηκαν οι ώρες εργασίας τους, έχασαν την δουλειά τους ή ανεστάλησαν οι συμβάσεις τους τον Απρίλιο του 2020.

Πηγή: ανάλυση του NEF με χρήση των βάσεων δεδομένων ‘Understanding Society COVID-19 wave 1’ και ‘Understanding Society Wave 9’

Αντίθετα, άλλοι κλάδοι υπήρξαν σχετικά καλύτερα προφυλαγμένοι. Δεδομένης της ζήτησης για υγειονομικές και υπηρεσίες φροντίδας, δεν αποτελεί έκπληξη ότι θέσεις στην υγεία, τις κοινωνικές υπηρεσίες και τη δημόσια διοίκηση αντιμετώπισαν τις μικρότερες απώλειες. Παρόλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και σε αυτούς τους κλάδους-κλειδιά, περίπου μία στις πέντε εργαζόμενες έχει επηρεαστεί από την κρίση. Άλλοι τομείς, όπως οι υπηρεσίες ασφάλισης και ο χρηματοοικονομικός τομέας, σημείωσαν επίσης μικρότερη κατάρρευση, με μόνο έναν στους τρεις (30%) εργαζόμενους να έχει επηρεαστεί με κάποιο τρόπο.

Τα εκατομμύρια των ανθρώπων που τέθηκαν σε αναστολή σύμβασης και των οποίων οι ώρες απασχόλησης μειώθηκαν  καταδεικνύουν το μέγεθος της κατάρρευσης που προκλήθηκε από την κρίση, και την προοπτική επερχόμενων απωλειών θέσεων εργασίας, καθώς οι επιδοτούμενες αναστολές σύμβασης λήγουν, ιδιαίτερα αν δεν υπάρξει κάποια άλλη μορφή ενεργής κρατικής παρέμβασης.

Τα δεδομένα επιβεβαιώνουν επίσης ότι για τους άνδρες και τις γυναίκες η επίδραση σε οικονομικό υπόβαθρο είναι διαφορετική. Οι άνδρες και οι γυναίκες είναι εξίσου πιθανό να έχουν χάσει την δουλειά τους, με το 4% αυτών που απασχολούνταν το Φεβρουάριο να αναφέρει ότι έχασαν την δουλειά τους μέχρι τον Απρίλιο. Όμως, οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν τεθεί σε αναστολής σύμβασης εργασίας (συνολικά το 23% των ανδρών έχουν τεθεί σε αναστολή συγκριτικά με το 19% των γυναικών που βρέθηκαν σε αντίστοιχη κατάσταση), ενώ για τις γυναίκες είναι πιθανότερο να έχει σημειωθεί μείωση των ωρών εργασίας τους χωρίς να τεθούν σε αναστολή (για το 18% των ανδρών αναφέρεται ότι ελαττώθηκαν οι ώρες εργασίας τους συγκριτικά με το 24% των γυναικών).

Αυτοί οι αριθμοί δεν είναι αναγκαστικά ενδεικτικοί του αντίκτυπου που έχει η κρίση, την προκειμένη στιγμή, στην υλική ευμάρεια των ανθρώπων. Για να πάρουμε μια πιο ακριβή εκτίμηση του φαινομένου, αναλύσαμε τα στοιχεία που αναφέρουν οι ίδιες οι εργαζόμενες σχετικά με τις αποδοχές τους το Φεβρουάριο, σε σύγκριση με τον Απρίλιο. Αποκάλυψαν εντυπωσιακές διαφορές ανάμεσα στις μεταβολές των απολαβών για τους άνδρες και τις γυναίκες σε όλους τους διαφορετικούς τομείς.

Κατά μέσο όρο, τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες απασχολούμενοι τον Φεβρουάριο έχασαν περίπου το 10% των αποδοχών τους. Εκτός βέβαια των ανδρών που εργάζονταν στον τομέα των ασφαλίσεων και των χρηματοοικονομικών που, κατά μέσο όρο, δεν υπέστησαν καμία μείωση στα εισοδήματα τους. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη σε κανέναν άλλο κλάδο, καθιστώντας τους άνδρες απασχολούμενους σε αυτούς τους τομείς ως τους μοναδικούς εργαζόμενους για τους οποίους δεν παρατηρήθηκαν απώλειες στις απολαβές τους (κατά μέσο όρο). Αντίθετα, οι υπόλοιποι άνδρες και οι γυναίκες σε όλους τους κλάδους έχασαν κατά μέσο όρο εισόδημα. Οι μέσες αποδοχές έπεσαν ακόμα περισσότερο στις παραδοσιακές χειρωνακτικές εργασίες [ΣτΜ: blue-collar στο αρχικό, κατ'αντίφαση με το white collar] όπως η μεταποίηση και ο κατασκευαστικός τομέας, και ο κλάδος των μεταφορών και αποθήκευσης· αλλά και σε κλάδους σαν αυτούς που επηρεάστηκαν ευθέως από τις κυβερνητικές διατάξεις και απαγορεύσεις, όπως αυτοί της παροχής καταλυμάτων και της εστίασης.

Διάγραμμα Δεύτερο: Οι άνδρες απασχολούμενοι στον χρηματοοικονομικό τομέα (και στον τομέα των ασφαλίσεων) δεν υπέστησαν καμία μείωση στις αποδοχές τους.

Ποσοστό των απασχολούμενων, ανά τομέα και ανά φύλο, που από τον Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο του 2020 ανέφερε ότι: μειώθηκαν οι ώρες εργασίας τους, έχασαν τις θέσεις τους, ή τέθηκαν σε καθεστώς αναστολής σύμβασης εργασίας, και οι μεταβολές στις εβδομαδιαίες καθαρές αποδοχές τους.

 Πηγή:  ανάλυση του NEF με χρήση των βάσεων δεδομένων ‘Understanding Society COVID-19 wave 1’ και ‘Understanding Society Wave 9’

Αυτά τα ευρήματα προστίθενται στην εκτεταμένη βάση τεκμηρίων ότι τα νοικοκυριά βιώνουν το οικονομικό σοκ του Covid-19 πολύ διαφορετικά, και ότι το σοκ διευρύνει καλά ριζωμένες ανισότητες, που υπερτονίζονται εδώ μέσα από το διαχωρισμό κατά φύλο και τάξη. Οι άνδρες που δουλεύουν σε διοικητικές θέσεις [white-collar] παραμένουν σχετικά προστατευμένοι από τις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, ενώ άλλοι εργαζόμενοι έχουν υποστεί σημαντικές μειώσεις στα εισοδήματα τους. Σε άλλες έρευνες (από το Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών, και σε υπό έκδοση μελέτη του New Economics Foundation) έχει υπογραμμιστεί ότι οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι, που τείνουν να είναι Μαύροι, Ασιάτες ή από άλλες εθνικές μειονότητες [ΣτΜ: BAME (Black, Asian and Minority Ethnic) στο αρχικό, όρος που χρησιμοποιείται στο Ηνωμένο Βασίλειο για να περιγράψει τις μη-λευκές κοινότητες] επηρεάζονται δυσανάλογα· ενώ οι εργαζόμενες νεαρής ειδικά ηλικίας έχουν περισσότερες πιθανότητες να χάσουν εντελώς τις δουλειές τους.

Η μελλοντική πορεία της οικονομικής κρίσης που προκάλεσε ο Covid-19 θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις κυβερνητικές επιλογές, συμπεριλαμβανομένου του ρυθμού και του τρόπου με τον οποίο θα αρθούν οι απαγορεύσεις, όπως επίσης και των επακόλουθων υγειονομικών επιπτώσεων που θα προκύψουν από αυτές· αλλά και την ένταση ενός πιθανού δεύτερου κύματος της πανδημίας. Καθώς λήγουν σταδιακά οι επιδοτούμενες αναστολές συμβάσεων εργασίας και αίρονται οι απαγορεύσεις, δεν είναι δεδομένο ότι η οικονομία μας θα ορθοποδήσει, ούτε ότι οι άνισες επιπτώσεις του σοκ θα αντιστραφούν.

Χρειάζεται τα οποιαδήποτε μέτρα ανάκαμψης να λειτουργήσουν συνειδητά προς την αντιστροφή μερικών από αυτές τις άνισες επιπτώσεις και τον αναπροσανατολισμό της οικονομίας, ώστε να εξασφαλίσουν ότι κανένας δεν έχει μείνει αβοήθητος. Αυτό προϋποθέτει ευρείας κλίμακας και φιλόδοξες προσεγγίσεις που θα στηρίξουν αυτούς που έχασαν τις δουλειές τους, όπως αυξημένες δαπάνες μέσω του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας προς στήριξη εκείνων που είδαν τις απολαβές τους να μειώνονται, και προγράμματα μεγάλων δημοσίων επενδύσεων που θα δημιουργήσουν νέες ‘πράσινες’ θέσεις εργασίας, όταν θα είναι ασφαλές να γίνει κάτι τέτοιο.

Σημειώσεις

1. Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση είναι από τη μελέτη Understanding Society: Covid-19 η οποία είναι μια μηνιαία έρευνα για τις επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19 στοΒρετανικό πληθυσμό, χρηματοδοτούμενη από το Συμβούλιο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (ESRC) και από το Ίδρυμα για την Υγεία (Health Foundation). Τα δεδομένα της πρώτης περιόδου συλλέχθηκαν διαδικτυακά, από τις 24 έως τις 30 Απριλίου. Τα στοιχεία έχουν συνδεθεί με την τρέχουσα έρευνα του Understanding Society, για τα Βρετανικά νοικοκυριά, η οποία παρακολουθεί δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά της Βρετανίας ετησίως για να καταγράψει τις κοινωνικό-οικονομικές τους συνθήκες και εμπειρίες διαχρονικά. Όλα τα ενήλικα άνω των 16 ετών μέλη που παίρνουν μέρος στην έρευνα του «Understanding Society» προσκλήθηκαν ώστε να συμμετέχουν στη μελέτη για τον Covid-19, και 17.456 συμπλήρωσαν τη δημοσκόπηση για το πρώτο διάστημα. Για περισσότερες λεπτομέρειες δείτε εδώ.
   
2.  Η ανάλυση εστιάζει μόνο σε όσους είναι σε εργάσιμη ηλικία (18-65) και ετεροαπασχολούνταν το Φεβρουάριο, ή ήταν ετερο-απασχολούμενοι και αυτοαπασχολούμενοι ταυτόχρονα (δηλαδή δεν υπολογίζει τους ανέργους ή αυτούς που ήταν αμιγώς αυτοαπασχολούμενοι). Επίσης αποκλείσαμε όσους είχαν ελλιπή στοιχεία σε σημαντικά μεγέθη, όπως οι εργάσιμες ώρες,και οι απολαβές τους και για τους οποίους δεν ήταν διαθέσιμες πληροφορίες για τον κλάδο τους  - δίνοντας ένα συνολικό δείγμα των 7.504 ατόμων
   
3. Στη μελέτη για τον Covid-19 δεν συμπεριλήφθηκαν λεπτομέρειες για τον κλάδο εργασίας των απασχολούμενων, οπότε τη συνδέσαμε με την έρευνα της ένατης περιόδου του «Understanding Society», η οποία δίνει στοιχεία για τους κλάδους εργασίας από το 2017 έως το 2019. Συνεπώς υπάρχει περίπτωση ένα μικρό πλήθος ανθρώπων να έχει μετακινηθεί σε άλλους τομείς από τότε. Τα άτομα ομαδοποιήθηκαν σε κλάδους χρησιμοποιώντας τις κωδικοποιήσεις του Δείκτη Βιομηχανικής Ταξινόμησης SIC 2007 (SIC: Standard Industrial Classification),και οι τομείς επανα-ομαδοποιήθηκαν για να σιγουρευτούμε ότι το μέγεθος των δειγμάτων ήταν επαρκές (τουλάχιστον 50). 
   
4. Τα αποτελέσματα σταθμίστηκαν χρησιμοποιώντας το σύνολο των δεδομένων που συλλέχθηκαν για τον Covid-19, όπου λήφθηκαν υπόψη βασικά δημογραφικά στοιχεία, η σύσταση των νοικοκυριών, οικονομικές μεταβλητές αλλά και αυτές της υγείας.